ابوالمجد مجدود سنایی غزنوی
سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود
قرن: 6
(545/525-473/465 ق)
شاعر شیعى و عارف. در غزنین متولد شد. در آغاز جوانى شاعرى دربارى و مداح مسعود بن ابراهیم غزنوى و بهرامشاه بن مسعود بود. ولى بعد از سفر خراسان و اقامت چند ساله در آن شهر و ملاقات با مشایخ تصوف در او تغییرى ایجاد شد و كارش به زهد و انزوا و تامل در حقایق عرفانى كشید بروز شخصیت سنائى از این اوان صورت گرفت و در این دوره است كه او به سرودن قصائد معروف خود در زهد و وعظ و عرفان و ایجاد منظومه هاى مشهور پرداخت.
وى در طریقت مرید شیخ ابویوسف یعقوب همدانى بود. مولانا جلال الدین رومى با وجود كمال فضل خود را از متابعان شیخ سنائى مى داند اثر سنائى در تغییر سبك شعر فارسى و ایجاد تنوع و تجدد در آن مسلم است. سنائى یكى از بزرگترین شاعران ایران و معروفترین شاعر تصوف و بنیانگذار این فن است. وى بعد از بازگشت از سفر مكه، مدتى در بلخ بسر برد و از آنجا به سرخس و مرو و نیشابور رفت و هرجا چندى در سایه ى تعهد و نیكو داشت بزرگان علم و روساى محل بسر مى برد.
در آغاز كار كه شاعر مداح بود، روش شاعران دوره اول غزنوى خاصه عنصرى و فرخى را تقلید مى كرد. و در دوره ى دوم كه دوره ى تغییر حال و تكامل معنوى اوست، آثار او پر است از معارف و حقایق عرفانى و حكمى و اندیشه هاى دینى و زهد و وعظ و ترك و تمثیلات تعلیمى كه با بیانى شیوا و استوار ادا شده است.
وى براى اثبات مقاصد خود و اصطلاحات وافر علمى از علوم مختلف زمان كه در همه ى آنها صاحب اطلاع بوده، آراسته است و به همین سبب بسیارى از ابیات او دشوار و محتاج شرح و تفسیر شده است. این روش كه سنائى در پیش گرفت مبدا و تحول بزرگى در شعر فارسى و یكى از علل انصراف شعر از امور ساده و توضیحات عادى و توجه آنان به مسائل مشكلتر و سرودن قصاید طولانى در زهد، وعظ، حكمت، عرفان و اخلاق شده است.
از شعراى معاصر وى: مسعود سعد سلمان، عثمان مختارى، سید حسن غزنوى، معزى، انورى، سوزنى را مى توان نام برد. او در غزنین درگذشت. از آثار وى: «حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه»؛ «سیر العباد»؛ «دیوان» قصاید و غزلیات؛ «كارنامه بلخ»؛ «تحریمه القلم»؛ «مكاتیب سنائى» و از آثار منسوب به او: «طریق التحقیق»؛ «عقل نامه»؛ «عشق نامه»؛ «سنائى آباد».
منابع
- انجمن مفاخر فرهنگی، اثرآفرینان، ج3، ص256.